O ważnej roli samorządów – m.in. w kontekście wykorzystania unijnych środków, ale także przygotowań do transformacji energetycznej w Polsce, dyskutowano w Kołobrzegu. Spotkanie odbyło się w ramach pierwszego w tym roku i jednocześnie ostatniego w tej kadencji Zgromadzenia Ogólnego Związku Województw RP.
Rozmawiano o tym, w jaki sposób Polskie Regiony mogą współpracować z Rządem nad budowaniem dobrego systemu, aby zapobiegać zmianom klimatu i jakie kroki podejmować, by efektywnie wykorzystywać unijne środki. – To wstępna wymiana poglądów z nowym Rządem. Mamy świadomość, że nowy gabinet dopiero się ukształtował i pewne idee się dopiero wykuwają. Chcemy jednak przekazać swoje pomysły czy zastrzeżenia. Cieszę się, że nowy rząd widzi ważną rolę samorządów – powiedział otwierając obrady Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego i Prezes ZW RP Olgierd Geblewicz.
Związek Województw RP jest jedną z pierwszych organizacji w Europie, która przyjęła stanowisko dotyczące silnej polityki spójności po roku 2027 jako fundamentu Unii Europejskiej. Polskie regiony od dawna starają się być aktywnym uczestnikiem na różnych polach, dlatego już w czerwcu 2023 r. rozpoczęły się analizy i rozmowy, które pozwoliły wypracować to stanowisko. Uczestnicy debaty podkreślili, że Związek Województw RP może i powinien zabierać glos w sprawie polityki spójności, a przyjęty budżet powinien być adekwatny do wyzwań, przed którymi stoją poszczególne regiony i cała UE. Zgodzili się także, by politykę spójności traktować jako narzędzie wspierania oddolnych przedsięwzięć, ponieważ tylko takie są w stanie odpowiedzieć na potrzeby mieszkańców i poszczególnych obszarów.
– Zapisy przyjęte w stanowisku ZW są moim zdaniem odpowiedzią na wyzwania, które nas czekają. Już dzisiaj musimy sobie zdawać sprawę, że w kolejnej perspektywie muszą się znaleźć zarówno środki, jak i narzędzia, które pozwolą nam sobie z tym poradzić – dodał Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jacek Protas. W ocenie uczestników spotkania jak największa regionalizacja polityki spójności sprzyja skuteczności działań. Polska jest w tym zakresie liderem: początkowo 25 proc., następnie 40 proc., a obecnie już 44 proc. wszystkich środków jest rozdysponowywanych właśnie przez regiony. Ministerialni urzędnicy podkreślają olbrzymią rolę samorządów, które przyczyniły się do wykorzystania wszystkich środków, jakie trafiły do Polski. Tak optymistycznie nie można natomiast spojrzeć na Krajowy Plan Odbudowy, gdzie opóźnienia sięgają ok. 2 lat. Do zagospodarowania będzie ok. 60 mld euro, które trzeba będzie rozliczyć do połowy 2026 r.
Dyskutowano także o współpracy regionów z Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Zachodnie Pomorze jest pionierem, jeśli chodzi o inwestycje w energetykę odnawialną. W skali kraju potrzebna jest jednak Rada, która będzie współpracowała z samorządami, organizacjami pozarządowymi i przedsiębiorcami. Potrzebne są nie tylko inwestycje w elektrownie wiatrowe czy OZE, ale także szereg innych działań, jak choćby inwestycje w sieci elektroenergetyczne i upraszczanie procedur, które z odpowiednich programów pozwolą skorzystać zapewniając Polsce stabilność energetyczną, a Polakom obniżyć koszty funkcjonowania.
