Pergola to jeden z najpopularniejszych sposobów na zacienienie i uporządkowanie tarasu. Najczęstszy dylemat: aluminium czy stal? W tym artykule skupiamy się wyłącznie na dwóch praktycznych kryteriach — waga i montaż. To one decydują o tym, czy konstrukcję da się bezpiecznie posadzić na istniejącym tarasie, jak skomplikowane będą prace, jaka ekipa i sprzęt będą potrzebne oraz ile potrwa instalacja. Zyskasz konkretne podpowiedzi, kiedy lepsze będzie lekkie aluminium, a kiedy masywniejsza stal.
Szybkie porównanie obu wariantów
- Waga: aluminium ~2,7 g/cm³ vs stal ~7,8 g/cm³ → przy podobnej sztywności kompletna pergola stalowa zwykle waży 1,5–2,5× więcej.
- Montaż: systemy aluminiowe są najczęściej modułowe i „czystsze”; stal częściej wymaga większej ekipy, mocniejszych kotew, czasem podnośnika.
- Podłoże: lżejsze aluminium łatwiej kotwić do istniejącego tarasu/stropu; stal częściej potrzebuje stóp fundamentowych lub mikropali.
- Kiedy co wybrać: aluminium — tarasy nad pomieszczeniami, ograniczony dojazd; stal — duże rozpiętości, strefy wiatrowe/śniegowe, industrialny look.
Materiały w pigułce
Pergola tarasowa z aluminium to profile zamknięte lub komorowe, zwykle malowane proszkowo albo anodowane, o naturalnej odporności na korozję. Dzięki niskiej gęstości elementy łatwo przenosić i łączyć nawet na ciasnych działkach; większość producentów dostarcza gotowe systemy z otworami i okuciami, co skraca czas montażu i minimalizuje ryzyko błędów.
Stal (najczęściej konstrukcyjna ocynkowana ogniowo i malowana proszkowo) zapewnia bardzo wysoką sztywność, co pozwala uzyskać smukłe przekroje i większe rozpiętości między słupami. Jej podstawowa wada to masa — wpływa na logistykę, dobór sprzętu i wymagania wobec podłoża. W wariancie nierdzewnym trwałość i odporność rosną, ale kosztem jeszcze wyższej ceny i ciężaru.
Estetycznie obie technologie oferują pełną paletę RAL, zbliżoną geometrię profili i kompatybilność z roletami ZIP, oświetleniem czy promiennikami. Różnica „na oko” bywa subtelna — kluczowe są parametry techniczne i kontekst montażu.
Waga konstrukcji — skąd biorą się różnice?
O różnicy przesądza gęstość materiału. Nawet jeśli w stali można zastosować nieco węższe profile, cała pergola stalowa (słupy, rygle, dach, okucia) i tak zwykle okaże się 1,5–2,5 razy cięższa od aluminiowej o zbliżonych wymiarach i nośności. To przekłada się na:
- transport i wniesienie: aluminiową pergolę 3×4 m często przeniesie 2–3-osobowa ekipa; w stalowej konfiguracji potrzebne są 3–4 osoby i/lub wózek, czasem mini-żuraw,
- rozmieszczenie obciążeń punktowych: na stropach nad pomieszczeniami (taras nad garażem) cięższa stal szybciej wyczerpuje dopuszczalne obciążenia,
- akcesoria dachowe: szkło/poliwęglan, lamele, odwodnienie — w stalowych systemach komponenty bywają masywniejsze, więc suma wag rośnie.
W praktyce aluminiowa pergola 3×4 m z dachem lamelowym mieści się zwykle w zakresie umożliwiającym ręczny montaż bez dźwigu. Analogiczna stalowa — szczególnie z szybami lub dużą rozpiętością — częściej wymaga stóp fundamentowych i solidniejszego zaplecza sprzętowego.
Fundamenty i podłoże
Najpierw warto odpowiedzieć na dwa pytania: na czym stoi taras i jakie obciążenia punktowe są dopuszczalne. Na stropach priorytetem jest waga — lekkie aluminium ogranicza ryzyko przeciążenia i ułatwia przejścia przez izolację (kotwy chemiczne + tuleje dystansowe + uszczelnienia). Na gruncie stal jest jak najbardziej w porządku, ale wymaga zwykle stóp fundamentowych (np. 40×40×80 cm lub projektowo) albo mikropali, aby przenieść większe siły poziome od wiatru.
Kotwienie w płytach tarasowych czy deskach kompozytowych nie jest samodzielnym rozwiązaniem — liczy się podłoże nośne pod spodem (beton, żelbet, fundament). W obu technologiach pamiętaj o odprowadzeniu wody z rynien (przepust przez taras/strop, kolanka, drenaż), ale w stali przekroje rynien i złącz bywają cięższe, co „dorzuca” kolejne kilogramy.
Montaż — krok po kroku i wymagania
Zazwyczaj aluminium przyjeżdża jako prefabrykowany system: przycięte profile, oznaczone otwory, zestaw łączników, okablowanie w kanałach. To skraca etap trasowania i wiercenia na budowie. Stal bywa również prefabrykowana, lecz częściej pojawia się potrzeba dopasowań na miejscu (wiercenie w grubych ściankach, czasem spawanie lub przynajmniej fazowanie i dodatkowe zabezpieczenie antykorozyjne w miejscu ingerencji).
- Narzędzia i ekipa: aluminium — wiertarko-wkrętarka, poziomica, kotwy, 2–3 osoby; stal — dodatkowo wiertła do stali, klucze udarowe, podpory/mocniejsze drabiny, często 3–4 osoby.
- Czas prac (orientacyjnie, 3×4 m, bez szyb): aluminium 6–10 h (jedna dniówka), stal 1–2 dni (zależnie od prefabrykacji, dostępu i fundamentów).
- Dostęp i logistyka: im trudniejszy dojazd lub wyższy montaż (np. 1. piętro), tym bardziej docenisz mniejszą masę aluminium.
Uwaga na błędy krytyczne: krzywe posadowienie słupów (potem „mści się” na pracy lameli i rynien), źle dobrane kotwy do podłoża, brak dylatacji i uszczelnień przy przejściach przez hydroizolację.
System dachu a montaż i masa
- Lamele obrotowe: w obu technologiach wymagają precyzyjnego wypoziomowania i podłączenia napędu/odwodnienia; w stali napęd i pióra bywają cięższe, co zwiększa nakład pracy przy podnoszeniu modułów.
- Tkanina (pergola rzymska/roletowa): najlżejsza i najszybsza w montażu — aluminium często wygrywa prostotą i niskim obciążeniem.
- Poliwęglan/szkło: najcięższe warianty; stal pozwala na większe rozpiętości i sztywniejsze podparcie, ale wymaga solidnego posadowienia.
- Rolety ZIP, oświetlenie, promienniki: dodatki zwiększają ciężar w słupach i ryglach; w stalowych układach nośność zapasu masz zwykle większą, w aluminium planuj prowadzenie kabli kanałami systemowymi.
Eksploatacja i trwałość
Aluminium ma naturalną odporność na korozję, a powłoki proszkowe/anodowanie wydłużają żywotność. Konserwacja sprowadza się do okresowego mycia, przeglądu połączeń i smarowania mechanizmów lamel. Stal ocynkowana jest bardzo trwała, o ile zachowasz ciągłość powłok (po cięciach i wierceniach — obowiązkowa renowacja zabezpieczenia). Nierdzewka jest najbardziej odporna, ale kosztowna i cięższa.
W dłuższym horyzoncie różnice w serwisie wynikają bardziej z jakości wykonania i szczelności odwodnienia niż z samego materiału. Jeśli taras jest nad pomieszczeniem, przewagę daje niższa masa i mniejsza liczba penetracji typowa dla systemowych rozwiązań aluminiowych.
Jeśli liczą się lekkość, szybkość montażu i montaż na wrażliwym podłożu (strop, cienka wylewka) — aluminium będzie bezpieczniejszym i prostszym wyborem. Gdy priorytetem są duże rozpiętości, „pancerność” i odporność na trudne warunki wiatrowo-śniegowe — stal odwdzięczy się sztywnością, o ile zaplanujesz fundamenty i logistykę. W praktyce ostateczną decyzję powinny domknąć: warunki nośności podłoża, dostęp na budowę oraz planowane akcesoria i typ dachu.
– Materiał zewnętrzny
